Ontdek alles over de ontwerpvaardigheid: bepaal je richting. Eén van de zeven belangrijke vaardigheden die je ontwikkelt als je ontwerpt.

WAT BETEKENT JE RICHTING BEPALEN?
Bij ontwerpen is het belangrijk om richting te bepalen door overzicht te creëren, het belangrijkste te zien en je eigen mening te vormen. Dat doe je zo: orden ideeën en informatie en maak er één geheel van. Geef jezelf en anderen op deze manier overzicht. Leer zien wat het belangrijkste is en vorm je eigen mening over het probleem en over de oplossingen. Dat helpt bij richting bepalen en keuzes maken. Wil je kinderen uitleggen wat deze ontwerpvaardigheid inhoudt? Download hier een beschrijving van ‘bepaal je richting’ speciaal geschikt voor kinderen.

WAAROM JE RICHTING BEPALEN?
Het allerbelangrijkste bij ontwerpen is misschien wel dat je alle kanten op denkt. Richting bepalen gaat hand in hand met alle kanten op denken en is daarom ook belangrijk. Enerzijds is het van belang om niet te vroeg richting te bepalen, zodat je de kans vergroot om goede en originele ideeën te verzinnen. Anderzijds moet je op een gegeven moment wel richting bepalen, om te zorgen dat je niet blijft zwemmen in al je ideeën.

Van tevoren bedenken waar je ontwerp aan moet voldoen (eis) en mag voldoen (wens) helpt enorm bij het bepalen van richting. Deze oefening helpt je ontdekken waarover je eisen en wensen kunt bedenken. Maak een tijdlijn. Dat doe je zo: teken een lange lijn. Verdeel de lijn in stukken, door streepjes te zetten. Kies een voorwerp, bijvoorbeeld een potlood. Teken en schrijf op de tijdlijn hoe het ‘leven’ van een potlood eruit ziet; van vroeger (links op de lijn) tot nu (rechts op de lijn). Denk aan: de grondstoffen verzamelen, maken in de fabriek, vervoeren naar de winkel, kopen in de winkel, mee schrijven, weggooien. Tip! Als je hierna eisen en wensen gaat verzinnen, zal je zien dat er meer én meer verschillende worden bedacht. 

• 

• 

WAT HELPT OM RICHTING TE BEPALEN?

1. Verzin eisen en wensen. Bedenk voor je gaat ontwerpen waar je ontwerp aan moet voldoen (eis) en mag voldoen (wens). Je kunt de eisen en wensen gebruiken om te zien welke informatie je nog kan verzamelen. Na het verzinnen van ideeën kun je de eisen en wensen gebruiken om te kijken welke oplossingen het best zijn.
2. Zoek naar de achterliggende behoefte. Zoek naar de vraag achter de vraag. Vraag jezelf telkens af: “Waarom willen we dat?”. Dat helpt je onder andere om tot de beste ontwerpvraag te komen.
3. Oefen met mening vormen. Kies een stelling bij het Jeugdjournaal. Bedenk waarom je het met deze stelling eens bent. Bedenk ook waarom je het met deze stelling oneens bent.  
4. Maak een overzicht om te vergelijken. Teken een grote plus. Schrijf links van de horizontale lijn ‘niet origineel’ en rechts ervan ‘origineel’. Schrijf onderaan de verticale lijn ‘niet haalbaar’ en bovenaan ‘haalbaar’. Verdeel de ideeën over de vier vakken. Een idee dat origineel én haalbaar is komt rechtsboven. Dit kan ook goed met verzamelde informatie.
5. Cluster. Verzamel informatie of ideeën op post-its. Op post-its werken, is superhandig voor clusteren! Verdeel de post-its in groepen. Dat doe je zo: zoek informatie die bij elkaar hoort, bijvoorbeeld omdat de informatie over hetzelfde onderwerp gaat of omdat de informatie iets over dezelfde groep mensen zegt. Plak die post-its bij elkaar. Teken met stift een cirkel om dit cluster van post-its en geef het cluster een naam.
   
6. Oefen met kiezen uit veel ideeën. Handig als je met de hele klas ideeën hebt verzonnen. Geef elk kind drie (stippen)stickers. Deze mogen de kinderen plakken bij hun favoriete ideeën. Eén stip bij één idee. Maximaal één stip op een eigen idee. Deze werkvorm kun je ook gebruiken om de belangrijkste informatie te selecteren.
7. Oefen met samen kiezen. Handig als je in een team werkt en je uit een paar ideeën moet kiezen. Laat – net als bij steen, papier, schaar – twee keer je vuist zien en steek daarna een aantal vingers op. Van één vinger voor ‘ik ben niet voor dit idee, maar ik zal me schikken als de groep zo beslist’, tot vijf vingers voor ‘ik vind dit het allerbeste idee’. 

HOE OEFEN JE RICHTING BEPALEN?

• Oefen met mening vormen. Kies een voorwerp uit de klas, bijvoorbeeld een stoel of een vulpen. Laat de kinderen samenwerken in tweetallen. Eén kind krijgt de rol van ‘engel’ en benoemt alle sterke kanten en voordelen van het voorwerp. Eén kind krijgt de rol van ‘duivel’ en benoemt alle zwakke kanten en verbeterpunten van het voorwerp. Lees hier meer over deze werkvorm. 
• Oefen met overzicht creëren. Dat kun je natuurlijk heel goed oefenen door een laatje of door de klas op te laten ruimen 😉 Oefen met herkennen en begrijpen wat bij elkaar hoort. Kun je categorieën maken? Orden spullen en zorg dat deze op een duidelijke manier bij elkaar kunnen liggen. Kun je met tekst of iconen duidelijk maken wat waar hoort?
• Oefen met het belangrijkste zien. Kies een voorwerp uit de klas, bijvoorbeeld een bordliniaal. Laat alle kinderen op een eigen briefje de volgende zin afmaken: ‘Een bordliniaal moet …’. Op de puntjes vullen ze een eis in; wat het voorwerp moet kunnen of waar het voorwerp aan moet voldoen. Denk aan: een bordliniaal moet een handgreep hebben, een bordliniaal moet centimeters laten zien, enzovoort. Laat de kinderen rondlopen en een maatje zoeken. Samen bepalen de maatjes welk van de twee eisen het belangrijkst is. Dat briefje krijgt een streepje. Daarna zoeken de kinderen een ander maatje. Bespreek het resultaat klassikaal: welke eis heeft de meeste streepjes en welke de minste?

MEER ONTWERPVAARDIGHEDEN?

Nozie de Nieuwsgierige. Wil je dat jouw leerlingen de ontwerpvaardigheden zelfstandig oefenen? Wil je dit integreren in je lessen? Gebruik dan Nozie de Nieuwsgierige: met de veertig Nozie-kaarten kunnen leerlingen zelf hun nieuwsgierigheid, creativiteit en ontwerpvaardigheden ontwikkelen. Bestel Nozie!

Formatief evalueren. Bestel hier de kaartenset Ontwerpen in Beeld met zeven oefenkaarten van de ontwerpvaardigheden in eenvoudige taal voor de leerlingen én werkvormen om de ontwerpvaardigheden formatief te evalueren.

Ontdek alles over de ontwerpvaardigheid: durf uit te proberen. Eén van de zeven belangrijke vaardigheden die je ontwikkelt als je ontwerpt.

WAT BETEKENT DURVEN UITPROBEREN?
Bij ontwerpen is het belangrijk om ideeën zo snel mogelijk uit te proberen. Maak en test je ideeën en ga expres op zoek naar wat niet goed werkt. Doe ontdekkingen en zoek naar fouten. Leer hiervan en gebruik dit om je ideeën te verbeteren. Durven uitproberen betekent ook moed houden en doorzetten. Tegen jezelf durven zeggen: “Mislukt? Hoera!” en het op een andere manier proberen. Wil je kinderen uitleggen wat deze ontwerpvaardigheid inhoudt? Download hier een beschrijving van ‘durf uit te proberen’ speciaal geschikt voor kinderen. 

WAAROM DURVEN UITPROBEREN?
Een idee wordt beter als je in een vroeg stadium durft uit te proberen. Je ontdekt sneller wat nog niet werkt, waardoor je dat kunt verbeteren. Uitproberen zorgt ervoor dat je feedback krijgt van jezelf en van anderen. Je doet ontdekkingen en uitproberen zorgt uiteindelijk ook voor meer inspiratie.

Focussen op wat mislukt, is vaak wel even wennen. Een natuurlijke gedacht is: “Mislukt? Zo snel mogelijk weg.” Denk maar eens aan die prop papier in de prullenbak met één (mislukte) krabbel erop. Ontdek in deze oefenen wat er gebeurt als je doorzet. Oefen met: “Mislukt? Hoera!”

Zorg dat alle kinderen een vel papier krijgen en een stift. Vraag de kinderen om een (mislukte) krabbel op het vel papier te tekenen. Laat alle kinderen hun vel ruilen met een klasgenoot. Vertel dat ze van de krabbel een vogel mogen maken. Vraag ze om een snavel te tekenen, poten, ogen, vleugels en een staart. Herhaal dit een aantal keer.

• 

• 

Op alle vellen papier zie je veel verschillende vogels! Boodschap: zet door als iets mislukt lijkt, vier je fouten en maak er alsnog iets (moois) van.

WAT HELPT OM TE DURVEN UITPROBEREN?

1. Probeer zo snel mogelijk uit. Door in een zo vroeg mogelijk stadium expres op zoek te gaan naar wat (nog) niet werkt, kun je de meeste verbeteringen doen aan je ontwerp.
2. Vraag jezelf af: wat werkte niet? Want je leert het meest van dingen die niet lukken.  Of zeg: wat werkte nóg niet. Benadruk het woord nog. We gaan hiervan leren!
3. Blijf telkens uitproberen. Verzin, maak en probeer uit. Ontdek wat nog niet werkt. Verzin hier oplossingen voor, maak en probeer uit. Ga zo door! Gebruik hiervoor de werkvorm Uitwerkcyclus.
4. Vier je fouten. Lees het boek Roza Rozeur, Ingenieur (geschikt voor groep 1 t/m 4) en zeg “Mislukt? Hoera!”. Bij dit boek is een Kleuteruniversiteit project beschikbaar. Of vier bloopers!
5. Zoek je favoriete fout. Stel een vraag. Laat je leerlingen antwoorden op een klein vel papier. Zoek je favoriete foute antwoord. Wat is goed gegaan? Wat maakt me blij? Daarna pas: Waar is het misgegaan? Laat je inspireren door dit filmpje (in het Engels en middelbare school voorbeeld, maar heel duidelijk!)
   
6. Oefen met groeigedachten. Zet gevangenisgedachten, zoals “Dit lukt nooit.” en “Ik kan dit niet” om naar groeigedachten, zoals “Ik kan dit nóg niet” en “Ik kan het op een andere manier proberen.”
7. Praat positief tegen jezelf en anderen. Zeg niet: ja, maar. Zeg: ja, en. Oefen dit in tweetallen met deze activiteit.

HOE OEFEN JE DURVEN UITPROBEREN?

• Oefen met durven. Geef elk kind een mystery bag (zakje met kosteloos en knutselmateriaal) én een ontwerpopdracht. Stimuleer de kinderen om zo snel mogelijk te maken en uitproberen.
• Oefen met leren van wat niet werkt. Ga in een kring staan. Zeg: “Ik ga op vakantie en ik neem mee…een bal.” Geef de beurt aan het kind links naast je. Vraag wat dit kind wil meenemen. “Ik ga op vakantie en ik neem mee…het kind mag hier iets invullen wat hij/zij mee wil nemen op vakantie.” Als het kind iets noemt met de beginletter b, dan zeg je dat dit mee mag. Als het kind iets anders zegt, zeg je dat het niet mee mag. Daarna is het volgende kind aan de beurt en zo verder. De kinderen komen er spelenderwijs achter wat mee mag op vakantie. Raden ze de spelregel? Bij dit spel zijn mislukkingen juist goed, die helpen je om de spelregel te raden. Tip! Speel dit spel vaker en verzin telkens een andere spelregel.
• Oefen met doorzetten. Werk in groepen van vier tot zes kinderen. Geef elke groep een hoepel. Vertel de kinderen dat ze de hoepel op hun rechterwijsvingers mogen leggen. Lukt het de kinderen om de hoepel samen naar beneden te laten zakken? Alle wijsvingers moeten de hoepel blijven raken. Dit zal zeker doorzettingsvermogen vragen!

MEER ONTWERPVAARDIGHEDEN?

Nozie de Nieuwsgierige. Wil je dat jouw leerlingen de ontwerpvaardigheden zelfstandig oefenen? Wil je dit integreren in je lessen? Gebruik dan Nozie de Nieuwsgierige: met de veertig Nozie-kaarten kunnen leerlingen zelf hun nieuwsgierigheid, creativiteit en ontwerpvaardigheden ontwikkelen. Bestel Nozie!

Formatief evalueren. Bestel hier de kaartenset Ontwerpen in Beeld met zeven oefenkaarten van de ontwerpvaardigheden in eenvoudige taal voor de leerlingen én werkvormen om de ontwerpvaardigheden formatief te evalueren.

Ontdek alles over de ontwerpvaardigheid: denk alle kanten op. Eén van de zeven belangrijke vaardigheden die je ontwikkelt als je ontwerpt.

WAT BETEKENT ALLE KANTEN OP DENKEN?
Bij ontwerpen is het belangrijk dat je veel verschillende ideeën kunt verzinnen. Dat vergroot de kans op goede en originele ideeën enorm. Deze vaardigheid wordt ook wel divergent denken genoemd. Je kunt elk kind zoveel mogelijk ideeën laten verzinnen. Maar dat hoeft niet altijd: als je een groep kinderen elk één idee laat verzinnen, heb je samen ook veel ideeën. Wil je kinderen uitleggen wat deze ontwerpvaardigheid inhoudt? Download hier een beschrijving van ‘denk alle kanten op’ speciaal geschikt voor kinderen.

WAAROM ALLE KANTEN OP DENKEN?
Als eerste ingeving heb je bijna nooit een heel bijzonder idee. Dat gebeurt wél als je veel ideeën verzint. Doe dit experiment om duidelijk te maken aan kinderen waarom één idee verzinnen niet verstandig is:

Vertel de kinderen dat je een aantal vragen voor ze hebt. De antwoorden schrijven ze zo snel mogelijk op papier. Het geeft niks als antwoorden fout zijn. Vandaag is er geen goed en fout. Dit wordt niet nagekeken. Je kunt ook dit filmpje gebruiken.

Hoeveel is 7 + 4?

Hoeveel is 55 + 8?

Hoeveel is 16 + 22?

Hoeveel is 25 + 46?

Hoeveel is 123 + 8?

Hoeveel is 63 + 21?

Snel! Schrijf een gereedschap en een kleur op.

Waarschijnlijk zit er niet zo veel variatie in de antwoorden. Hamer is waarschijnlijk veel genoemd, net als rood of blauw (of de kleur van de pen, waarmee ze schrijven). Denk je dat kinderen dit experiment kennen, bijvoorbeeld uit het televisieprogramma Mindf*ck? Dan kun je gereedschap en kleur vervangen door fruit en meubel.

WAT HELPT OM ALLE KANTEN OP TE DENKEN?

1. Start met een goede ontwerpvraag. Bij ‘Hoe kun je naar de overkant’ kun je veel meer verschillende ideeën verzinnen, dan bij ‘Ontwerp een brug’. 
2. Maak je ontwerphersenen wakker met een energizer. Het verzinnen van ideeën komt minder goed of niet op gang als een energizer wordt overgeslagen. 
3. Besteed aandacht aan de regels bij verzinnen. Schoolse regels, zoals eerst goed nadenken voor je iets zegt, niet na-apen en letten op je spelling werken bij ideeën verzinnen juist niet goed. Ze belemmeren de creativiteit. 
4. Gebruik een werkvorm voor het verzinnen van ideeën. Een werkvorm helpt kinderen bij het verzinnen van ideeën.
5. Zorg dat je ideeënstroom op gang houdt. Stimuleer kinderen zo om voorbij hun eerste idee te denken en steeds nieuwe ideeën te blijven verzinnen.

HOE OEFEN JE ALLE KANTEN OP DENKEN?

• Oefen met veel ideeën verzinnen. Geef elk kind een blad met cirkels. Laat ze in drie minuten zoveel mogelijk verschillende dingen tekenen van die cirkels. Hoeveel verschillende dingen hebben ze getekend? Wie heeft iets dat iemand anders niet heeft? Heeft iemand cirkels gecombineerd? Herhaal deze oefening zo nu en dan. Bijvoorbeeld met vierkanten of driehoeken. Lukt het de kinderen om meer te verzinnen?
• Oefen met denken in verschillende richtingen. Pak een rietje. Wat kun je allemaal met een rietje doen? Vraag de kinderen om zoveel mogelijk ideeën te verzinnen. Hoe meer ideeën je verzint, hoe ongewoner en leuker de toepassingen vaak worden. Je kunt er bijvoorbeeld mee blazen, rondjes mee stempelen of een mini-glijbaan voor mieren mee maken. Herhaal de oefening met andere materialen. Denk aan een gum, potlood, satéprikker, paperclip, vel papier, enzovoort.
• Oefen met bijzondere combinaties maken. Pak random twee verschillende dingen uit de ruimte, bijvoorbeeld een gum en een lepel. Wat krijg je als je een gum combineert met een lepel? Verzin ideeën. Je krijgt bijvoorbeeld een kauwgum, waarmee je kunt gummen of een spelletje, waarbij je de gum met een lepel wegzwiept of een lepel die je na het eten op kunt eten, enzovoort. Herhaal dit telkens met twee andere dingen. Dit kan ook met kaartjes waarop dingen staan. Die vind je hier.  

MEER ONTWERPVAARDIGHEDEN?

Nozie de Nieuwsgierige. Wil je dat jouw leerlingen de ontwerpvaardigheden zelfstandig oefenen? Wil je dit integreren in je lessen? Gebruik dan Nozie de Nieuwsgierige: met de veertig Nozie-kaarten kunnen leerlingen zelf hun nieuwsgierigheid, creativiteit en ontwerpvaardigheden ontwikkelen. Bestel Nozie!

Formatief evalueren. Bestel hier de kaartenset Ontwerpen in Beeld met zeven oefenkaarten van de ontwerpvaardigheden in eenvoudige taal voor de leerlingen én werkvormen om de ontwerpvaardigheden formatief te evalueren.